Als reactie op de Russische invasie in Oekraïne stelde de Europese Unie krachtige sancties in tegen Rusland. Toch zijn Europese landen voorzichtig met sancties als het gaat om fossiele brandstoffen. Veel landen zijn afhankelijk van Russische olie en gas en er is op korte termijn geen alternatief beschikbaar. Daarom kan de Europese Unie de kraan niet dichtdraaien om Poetin financieel te treffen. Deze situatie benadrukt het belang om snel af te stappen van fossiele brandstoffen en over te gaan op duurzame energiebronnen.

Grondstoffen als geopolitiek middel

Duurzame energiebronnen hebben ook een geopolitiek nadeel. Windmolens en zonnepanelen bevatten namelijk metalen die vaak op een beperkt aantal locaties gewonnen worden. China is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor 95 procent van de productie van zeldzame aardmetalen, en bijna de helft van alle kobalt wordt in dat land geraffineerd. De energietransitie maakt ons minder afhankelijk van Rusland, maar tegelijk ook afhankelijker van China.

China heeft zeldzame aardmetalen al een keer als geopolitiek middel gebruikt. Dat was in 2010 tegen Japan, toen de Japanse marine een Chinese vissersboot wilde vasthouden. De wereldhandelsorganisatie (WTO) heeft daarna verklaard dat China geen limieten aan de export van zeldzame aardmetalen mag opleggen. Maar dat biedt geen garantie dat China zich daar tijdens een grootschaliger conflict ook aan gaat houden. Is er een oplossing voor deze afhankelijkheid van China?

Europese voorraden

Zulke grote veranderingen in de voedselproductie hebben ook enorme gevolgen voor de bevolking.

Recente onderzoeken hebben uitgewezen dat er op Europese bodem grote voorraden zijn van voor de energietransitie belangrijke grondstoffen. Het FRAME-project van de Europese Commissie inventariseerde onder andere de voorraden lithium, kobalt, grafiet en zeldzame aardmetalen. Deze metalen zijn belangrijk voor het maken van windturbines, zonnepanelen en accu's. Vooral in de Scandinavische landen zijn deze grondstoffen veel aanwezig, maar wordt er nog weinig gewonnen. Een groep Franse wetenschappers onderzocht de beschikbare hoeveelheid lithiumoxide in Europa en kwam uit op een voorraad van bijna 9 miljoen ton, vergelijkbaar met de voorraden in landen waar we momenteel dit metaal uit importeren.

Door de Europese metaalvoorraad aan te spreken kunnen we onze afhankelijkheid van landen zoals China verminderen. Niet alleen is dat vanuit geopolitiek oogpunt een strategische zet, het zorgt er ook voor dat we wat kunnen doen aan de mensonterende en milieuvervuilende omstandigheden waaronder metalen gewonnen worden. Door onze grote afhankelijkheid van China kunnen we deze problemen niet geloofwaardig aankaarten. Bovendien staat er veel druk op de mijnen om zo veel mogelijk te produceren, juist doordat er zoveel vraag vanuit Europa is.

Materialen van eigen bodem

SGP-jongeren wil daarom dat er vaart gemaakt wordt met Europese mijnbouwprogramma's om metalen die belangrijk zijn voor de energietransitie dicht bij huis te winnen. De Europese Commissie heeft al plannen op dit gebied, maar door strenge regelgeving (zoals milieurichtlijnen) zien bedrijven weinig brood in het openen van Europese mijnen, omdat het in andere landen veel goedkoper kan. Daardoor is de afgelopen jaren de mijnindustrie in Europa juist afgenomen. Nederland moet er daarom op aandringen dat Europese landen zelf gebieden aanwijzen waar belangrijke metalen gewonnen gaan worden, waarna bedrijven gezocht en gesteund worden om dit te gaan doen.

Met Europese mijnbouw wordt onze energievoorziening minder afhankelijk van China. Ook mijnbouwprojecten buiten Europa kunnen daarbij helpen. Als we het monopolie van China op het gebied van zeldzame aardmetalen en andere belangrijke metalen doorbreken, verbeteren we onze geopolitieke positie. Zo voorkomen we dat China net als Rusland hun export als dreigmiddel in kan zetten tijdens een geopolitiek conflict.