Eindelijk gaat het in het Nederlandse energiedebat weer over kernenergie. Tot nu toe zijn concrete plannen met betrekking tot kernenergie uitgebleven. Ook de recent aangenomen motie van VVD, CDA, PVV en SGP is een goede eerste stap, maar houdt het bij een marktconsultatie om te onderzoeken hoe commerciële partijen overgehaald kunnen worden om in kernenergie te investeren. In ieder geval staat kernenergie nu weer op de politieke agenda, waarbij iedere partij de oude argumenten weer uit het stof haalt om het eigen standpunt te verdedigen. Hier wil SGP-jongeren alle argumenten nog eens op een rij zetten om een goede afweging te kunnen maken. Veel van deze argumenten worden in het politieke debat weinig belicht, terwijl ze van groot belang zijn om goede politieke keuzes te maken.

Nadelen

In het recente kernenergiedebat gebruiken de tegenstanders drie belangrijke argumenten. Allereerst wordt gewezen op de hoge kosten van kenenergie en de tijd die het duurt om een kerncentrale te bouwen. Daarnaast wordt ook gewezen op problemen rond de opslag van radioactief afval. Hoewel deze argumenten op zichzelf hout snijden, is het te gemakkelijk om met het inbrengen van deze argumenten kernenergie van tafel te vegen. Het opwekken van elektriciteit brengt altijd nadelen met zich mee, maar het gaat er om welke energiebron relatief het meest gunstig is. Daarom moeten we de voor- en nadelen van iedere energiebron afwegen ten opzichte van de alternatieven. Als we dat doen, blijkt het mee te vallen hoe sterk deze argumenten zijn.

1. Kosten

Wind- en zonne-energie hebben de laatste jaren voor miljarden euro’s aan subsidie gekregen. Hierdoor is het gebruik van deze energievormen sterk gestegen, wat ervoor heeft gezorgd dat de kosten sterk zijn gedaald. De goedkope stroom die hierdoor geleverd wordt, kan juist een belemmering van de energietransitie vormen, waardoor subsidiëring nodig blijft.

Wanneer er voor kernenergie ook een gunstig investeringsklimaat wordt gecreëerd met dezelfde voordelen die aan wind- en zonne-energie worden gegeven, kan deze energievorm veel goedkoper worden dan nu het geval is en zullen investeerders zich melden. De bouw van nieuwe nucleaire reactors zal leiden tot innovatie die op de lange termijn de kosten zal doen verminderen.

Wat SGP-jongeren betreft is het onverstandig om in de energietransitie te kijken naar de kosten die een energiebron op korte termijn met zich meebrengt. Door de Klimaatwet zijn we gebonden aan een doel voor CO2-reductie tot aan 2050. We moeten daarom kijken welke maatregelen op de lange termijn het beste werken. Als die maatregelen op de korte termijn duurder zijn, dan is dat geen belangrijke tegenwerping.

2. Tijd

Het bouwen van een kerncentrale kost algauw 10 jaar. De regering heeft zichzelf reductiedoelen gesteld voor 2030, dus kernenergie kan daar niet aan bijdragen. Opnieuw geldt dat we niet alleen naar de korte termijn moeten kijken, maar ook moeten nadenken over hoe wij onze energievoorziening willen inrichten in een CO2-neutrale samenleving.

Een probleem dat verderop bij de voordelen van kernenergie zal uitgewerkt worden is het tekort aan zeldzame metalen voor windturbines en zonnepanelen. Voor de Verenigde Staten is berekend dat het openen van nieuwe mijnen om zeldzame aardmetalen te winnen zeven tot vijftien jaar duurt. Het is dus niet zo dat kernenergie de enige energievorm is die met een tijdprobleem kampt. In ieder geval is dit argument een slechte reden om het bouwen van nieuwe kerncentrales nog langer uit te stellen, anders moeten we ditzelfde argument over tien jaar weer gebruiken.

3. Kernafval

Het grootste probleem voor kernenergie is dat radioactief afval honderdduizenden jaren lang gevaarlijk blijft voor het milieu. Hier moet dus een goede opslag voor gevonden worden. Momenteel ligt het kernafval tijdelijk zeer veilig opgeslagen in het COVRA in Zeeland. Naar mogelijkheden voor eindopslag in de diepe ondergrond wordt veel onderzoek gedaan en er zijn goede redenen om aan te nemen dat dit gaat lukken. In andere landen wordt graniet gebruikt voor de opslag van kernafval, een gesteente dat in Nederland niet voorkomt. Wanneer de Finse opslag in graniet een succes blijkt te zijn, kunnen landen met graniet de opslag van kernafval commercialiseren. In dat geval hoeft Nederland het kernafval niet eens in eigen bodem op te slaan.

Een tweede mogelijkheid is het verbranden van langdurig radioactief materiaal in nieuwe typen reactors, zoals gesmoltenzoutreactors. Het enige afval dat dan nog overblijft, is na een paar honderd jaar veilig.

Voordelen

De nadelen van kernenergie lijken geen fundamentele problemen met zich mee te brengen. Het is daarom goed om te kijken naar de voordelen die kernenergie met zich meebrengt. In totaal ziet SGP-jongeren zes voordelen van kernenergie.

1. Betrouwbaarheid

Wind- en zonne-energie zijn variabele energievormen. Als de wind niet waait en de zon niet schijnt wordt er geen elektriciteit opgewekt. Manieren om de opgewekte elektriciteit langdurig op te slaan hebben vaak een laag rendement, waardoor er veel meer elektriciteit moet worden opgewekt dan wordt verbruikt. Dat legt een groot beslag op de ruimte die nodig is voor wind en zon en zorgt er bovendien voor dat deze energievormen duurder worden.

Momenteel wordt de elektriciteitsproductie van hernieuwbare bronnen aangevuld met elektriciteit uit kolen- en gascentrales. Vanwege de CO2-uitstoot van deze centrales zullen ze op den duur moeten verdwijnen. Kerncentrales kunnen net zo goed als buffer van de variabiliteit van zon en wind functioneren als kolen- en gascentrales. Een modelleerstudie heeft laten zien dat een kerncentrale van 700 megawatt 80 procent van de variabiliteit van een windpark van 1000 megawatt kan opvangen. Momenteel is een dergelijk systeem al opgezet in Nederland door gebruik te maken van Engelse kerncentrales.

Er is nog een tweede manier waarop kernenergie betrouwbaar is. Een transitie naar een CO2-vrije energievoorziening kan allerlei onvoorziene problemen met zich meebrengen. Er is momenteel geen enkel land waar de volledige elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen komt. We weten dus helemaal niet of dat wel mogelijk is. Er is wel een aantal landen dat met een combinatie van hernieuwbare en kernenergie vrijwel volledig CO2-neutraal zijn, zoals Frankrijk en Zweden. Een dergelijk systeem blijkt dus te werken en kan in Nederland worden nagevolgd. De kans op onvoorziene problemen wordt hierdoor kleiner.

2. Metaaltekort

In 2018 werd er in opdracht van de regering onderzoek gedaan naar de metaalvraag van de energietransitie en van elektrisch vervoer. Uit dit onderzoek blijkt dat de Nederlandse energietransitie een groot aandeel van de wereldwijde beschikbaarheid van een aantal zeldzame metalen vraagt. Voor metalen als dysprosium, neodymium en lithium vereist de huidige koers van de energietransitie in 2030 meer dan vier procent van de wereldwijde productie, terwijl in Nederland nog geen half procent van de elektriciteit geproduceerd wordt.

Wereldwijd dreigt er een tekort aan zeldzame metalen, mits overheden zich houden aan de door hen beloofde energietransitie. Dit geldt bijvoorbeeld alleen al voor de sterke toename aan elektrische auto’s die verwacht wordt. Voor veel essentiële metalen is onbekend of aan de stijging van de vraag in de komende decennia voldaan kan worden en in sommige gevallen, zoals bij kobalt en lithium, wordt de vraag waarschijnlijk groter dan de wereldwijde reserves.

Om dit probleem op te lossen, moeten er veel maatregelen genomen worden om de metaalvraag van de energietransitie te verminderen. Recycling en innovatie zijn daarbij belangrijke factor, maar ook kernenergie kan een grote rol spelen. Voor kernenergie zijn de zeldzame metalen in windmolens en zonnepanelen niet nodig. De grondstof voor de centrales, uranium, is wereldwijd ruim voorradig en erg goedkoop.

3. Geopolitiek

Een belangrijk argument voor het sluiten van gascentrales is dat Nederland dan niet meer afhankelijk is van landen met dubieuze regimes, zoals Rusland en verschillende Arabische landen. Een te grote focus op hernieuwbare bronnen kan echter hetzelfde probleem met zich meebrengen. China heeft namelijk een monopolie als het gaat om zeldzame aardmetalen en kobalt. 97% van de zeldzame aardmetalen wordt in China gewonnen en de helft van het kobalt wordt in China geraffineerd. Verschillende van deze metalen zijn vooralsnog essentieel voor de werking van windmolens en zonnepanelen. Ook in de Nederlandse windmolens en zonnepanelen komt het grootste deel van het neodymium, praseodymium en dysprosium uit China.

Een eenzijdige focus op zon en wind zou de machtspositie van China versterken, iets waar verschillende bezwaren tegen te noemen zijn. Kernenergie is juist een energievorm waarvan de kennis en de grondstof verspreid aanwezig is in verschillende landen. Investeren in kernenergie voorkomt een te grote afhankelijkheid van China en zorgt voor een stabielere geopolitieke situatie.

4. Milieuvervuiling en mensenrechten

Zowel de kobaltwinning in Congo als de winning van zeldzame aardmetalen in China zorgt voor ernstige milieuvervuiling. De omstandigheden waarin de arbeiders verkeren zijn slecht en ongezond. Onveilige omstandigheden en kinderarbeid laten zien dat de winning van deze metalen met de schending van mensenrechten gepaard gaat.

Als Nederland en andere landen investeren in kernenergie, zorgt de afnemende metaalvraag voor een verlichting van de druk op het systeem. Hierdoor kan er in de mijnbouw meer aandacht komen voor duurzaamheid en goede werkomstandigheden. Bovendien verslechtert onze onderhandelingspositie met China om deze dingen aan te kaarten als wij sterk afhankelijk zijn van de metaalproductie in dit land.

5. Ruimtebeslag

Windmolen- en zonneparken nemen veel ruimte in en staan doorgaans niet mooi in het landschap. Hoewel windmolens in sommige opzichten de biodiversiteit kunnen vergroten, kunnen ze gevaarlijk zijn voor vogels en andere diersoorten. Een kerncentrale kan evenveel elektriciteit leveren als honderd moderne windmolens. Het ruimtebeslag is minder groot en dat is positief voor het Nederlandse landschap en de biodiversiteit.

6. Warmtebron

Een kerncentrale produceert naast elektriciteit ook warmte, net als kolen- en gascentrales. De warmte uit dergelijke centrales kan gebruikt worden voor de verwarming van huizen, maar is ook essentieel voor bijvoorbeeld tuinders. Windmolens en zonnepanelen produceren alleen elektriciteit en hebben dit voordeel dus niet.

Conclusie

Het is waar dat kernenergie momenteel duurder is dan hernieuwbare energievormen. Wat SGP-jongeren betreft is kernenergie desondanks een investering van de overheid waard. Kernenergie is namelijk essentieel voor een CO2-neutrale energievoorziening, omdat zij werkt als een stabiliserende factor en een dreigend wereldwijd metaaltekort voorkomt. Door investering in kernenergie neemt de wereldwijde metaalvraag af, waardoor de politieke invloed van China niet te groot wordt en dit land de kans krijgt om de milieu- en arbeidsomstandigheden in de mijnbouw te verbeteren. In Nederland neemt een kerncentrale minder ruimte in dan een grote hoeveelheid windmolens en zonnepanelen en de warmte die de centrale produceert, kan goed gebruikt worden. Het kernafval van de centrales wordt pas op de lange termijn een probleem en alles wijst erop dat er voor die tijd een goed oplossing is gevonden. Daarom doen wij de volgende aanbevelingen:

Zorg voor een stabiel en goed investeringsklimaat voor kernenergie. Laat kernenergie van dezelfde voordelen en subsidies profiteren als wind- en zonne-energie.
Weeg in de besluitvorming rond de energietransitie alle voor- en nadelen mee over heel de productieketen. Dus niet alleen datgene wat we in Nederland van een energievorm merken en al helemaal niet alleen de kosten van de energievorm op dit moment.
Investeer in innovatief nucleair onderzoek naar nieuwe technieken en energievormen. Zo kunnen we ervoor zorgen dat het gebruik van kernenergie met de tijd meegaat en zo efficiënt en veilig mogelijk wordt.