“Het gezin als hoeksteen van de samenleving verkruimelt”. Met deze stelling verklaarde socioloog Cas Wouters in 2017 al dat het traditionele gezin steeds meer naar de achtergrond wordt verdrongen (lees het artikel hier). In plaats daarvan kwamen er allerlei andere vormen om samen te leven. In een artikel in HP/De Tijd worden maar liefst dertien gezinsvormen opgenoemd.

Gezinsvormen

Welke gezinsvormen zijn er dan bijvoorbeeld? Het ‘kerngezin’ wordt gevormd door een man en vrouw die samenleven met hun biologische kinderen. Ook is er een nieuwe vorm van het kerngezin ontstaan: geen man en vrouw samen, maar man en man of vrouw en vrouw. Maar er zijn ook meer vormen, die we al langer kennen. Denk bijvoorbeeld aan het pleeggezin of het adoptiegezin. Ook het generatiegezin, waarbij grootouders bij hun kinderen en kleinkinderen wonen, heeft oude papieren. Andere gezinsvormen zijn nieuwer. Birdnesting bijvoorbeeld. Daarbij wonen na een scheiding de kinderen nog in het ouderlijk huis, terwijl de ouders elkaar daar afwisselen: de ene maand woont de vader in het ouderlijk huis, de andere maand de moeder.

In het artikel van HP/De Tijd zagen we dus dertien gezinsvormen. Maar daar blijft het niet bij. Nog steeds worden er nieuwe gezinsvormen ‘ontdekt’. In de Verenigde Staten is er op dit moment bijvoorbeeld een debat gaande over het toestaan van polygamie als gezinsvorm. Recent nog stelde een rechter uit New York dat hier ruimte voor moet zijn (artikel).

Het kerngezin staat niet meer centraal

Een belangrijke, directe oorzaak van dit toegenomen aantal gezinsvormen, is een toename van het aantal scheidingen. Als ouders scheiden, wordt het kerngezin verbroken. En als één van de ouders een nieuwe relatie krijgt, komt er weer een gezinsvorm bij. Voor kinderen kan dit erg schadelijk zijn. Zij weten vaak lang niet goed waar ze aan toe zijn en lijden onder de scheiding (artikel). Ook de legalisering van bijvoorbeeld het homohuwelijk en de mogelijkheid tot adoptie en pleegzorg zijn directe oorzaken van het ontstaan van meerdere gezinsvormen.

Er is echter ook sprake van onderliggende problemen. De meeste mensen in de samenleving zijn namelijk steeds meer gericht op hun eigen geluk. Daardoor is er minder aandacht voor normen en waarden. Dit zien we bijvoorbeeld terug in een vermindering van trouw en loyaliteit en een ondergeschikte rol aan kinderen. Ook de rechter die polygamie niet meer wil verbieden is hier een goed voorbeeld van. Mensen denken niet meer na over de vraag of een relatie van meer dan twee personen een goede samenlevingsvorm is. En al helemaal niet over de vraag of het voor kinderen goed is om meer dan twee ouders te hebben. Het belangrijkste lijkt dat het voor jou goed voelt. Een gezin of huwelijk lijkt niet meer zo belangrijk.

Verkruimelde hoeksteen, broos fundament

SGP-jongeren maakt zich zorgen over de grote toename van alternatieve gezinsvormen. Een oerwoud aan gezinsvormen doet meer kwaad dan goed. Het gezin is immers de hoeksteen van de samenleving. Een hoeksteen is een steen die het hele gebouw ondersteunt. Als de hoeksteen uit elkaar valt, valt de hele samenleving uit elkaar.

Een samenleving, het woord zegt het al, is geen verzameling losse individuen. In een samenleving heeft iedereen een taak en een eigen waarde in het grote geheel. Het (kern)gezin is daar een goede weerspiegeling van, maar daarnaast ook een instelling van God. Als de waarde daarvan wordt verwaarloosd en vader en moeder, ieder met hun eigen functie, van elkaar worden gescheiden, verzwakt het hele gebouw! SGP-jongeren roept daarom op om de waarde van het gezin centraal te stellen en te koesteren.

Rust en orde zijn namelijk de steunpilaren van een samenleving. In het kerngezin zijn dit ook kernwaarden. Andere gezinsvormen doorbreken de rust en orde. Dat is de reden dat de gevolgen voor de mentale gezondheid van ouders en kinderen vaak veel groter zijn dan verwacht. Door de hele Bijbel heen blijkt het grote belang van de eenheid van het gezin. Dat begint al in het paradijs. De mens ontvangt van de Heere een roeping: de zorg voor de aarde, maar ook voor het nageslacht. Als de Heere de kinderzegen geeft, doet Hij dat door het samenkomen van een man en een vrouw. Deze taak kunnen man en vrouw alleen in gezamenlijkheid uitvoeren. God vertrouwt deze opdracht dan ook alleen toe aan deze gezinsvorm.

De zondeval in het paradijs zorgt voor onrust en donkerheid, ook in het gezin. Het kerngezin ondervindt hier al de gevolgen van, maar bij alternatieve gezinsvormen zijn deze gevolgen nog groter. Alternatieve gezinsvormen zorgen over het algemeen voor een minder optimale ontwikkeling van kinderen¹. De kinderen hebben extra hulp en ondersteuning nodig, omdat opgroeien in een alternatieve gezinsvorm vaak een opeenstapeling van risico’s met zich meebrengt. Hierdoor barst de hoeksteen die het gezin zou moeten zijn. Dat geldt overigens ook voor het pleeggezin en adoptiegezin. Maar alternatieve gezinsvormen in de vorm van pleegzorg en adoptie zijn wel nodig en goed, omdat zij ondersteuning kunnen bieden aan kinderen die de zegen van een optimale ontwikkeling niet hadden. Deze gezinsvorm probeert zelfs een stukje gebrokenheid te helen, een sterke hoeksteen te bouwen. SGP-jongeren vindt dat elk kind het recht moet hebben om in zo’n veilige omgeving op te groeien.

1. Anthonijsz, I., Spruijt, E., & Zwikker, N. (2020). Richtlijn scheiding en problemen van jeugdigen voor jeugdhulp en jeugdbescherming; Hetherington, E.M., & Stanley-Hagan, M. (1999). The Adjustment of Children with Divorced Parents: A Risk and Resiliency Persective. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 40 (1), 129-140. https://doi.org/10.00427